Relacja z wykładu „Metodologia badań nad biografią miejsca” w ramach zajęć BEYOND LANGUAGE – 10.10.2025
W piątek, 10 października 2025, Studentki i Studenci Kolegium MSI mieli okazję wysłuchać wykładu nt. metodologii prowadzenia badań nad biografią domu nr 15 przy ulicy Am Ohlau Ufer Strasse w Breslau (Aleje Juliusza Słowackiego we Wrocławiu). Wykład przygotowany przez dr Monikę Piechotę (Kolegium MSI UWr) i przeprowadzony w ramach zajęć Beyond Language.
Wykład dotyczył wspomnień breslauerskiego diarysty – dra Williego Cohna (1888 – 1941), który w latach 1940-1941 spisał swoje wspomnienia w oparciu o dzienniki prowadzone od 1907 roku. Na pierwszych stronach wspomnień Williego Cohna pojawia się zdanie: „Wszystkie te wspomnienia łączą się z pięknym domem przy Am Ohlau Ufer 15″. Historia oraz opis domu, ulicy i otoczenia utrwalone we wspomnieniach jednego z mieszkańców ukazały nie tylko wygląd miejsca, lecz także jego znaczenie emocjonalne i kulturowe dla diarysty.
Wszystkie te wspomnienia łączą się z pięknym domem przy Am Ohlau Ufer 15. Stoi on do dziś przed moimi oczyma w każdym najdrobniejszym detalu, choć minęło trzydzieści siedem lat odkąd widziałem go po raz ostatni. Powinno coś więcej zostać powiedziane o tym dobrym domu, ostoi naszego dzieciństwa i pewnego symbolu Breslau. (Willy Cohn 1940-1941 w tłumaczeniu z języka niemieckiego Danuty Płókarz / Moniki Piechoty)
Studium domu i jego mieszkańców w źródłach archiwalnych. Metodologia badań nad biografią miejsca
Bogatym źródłem informacji przy (re) konstrukcji biografii domu i ulicy, której dziś we Wrocławiu już nie ma mogą być różnorodne materiały archiwalne dostępne w bibliotekach, archiwach, zbiorach prywatnych, na portalach społecznościowych.
Mapy historyczne pozwalają śledzić zmiany w planie miasta i zabudowie; pocztówki i fotografie dostarczają obrazów codziennego życia i wyglądu zabudowań. Relacje potomków dawnych mieszkańców, osobiste wspomnienia uzupełniają luki w źródłach pisanych i wizualnych. Księgi adresowe i rejestry mieszkańców umożliwiają odtworzenie składu społecznego ulicy, identyfikację właścicieli kamienic i ich funkcji.
Łączenie różnych źródeł pozwala nie tylko na odtworzenie fizycznego wyglądu ulicy, ale także na przybliżenie jej życia społecznego i historycznego kontekstu. Zastosowanie tych metod daje możliwość stworzenia pełnej biografii miejsca, które już nie istnieje, a jednocześnie zachowuje pamięć o jego mieszkańcach i historii.
Miejsce jest lokalizacją dynamiczną, jest procesem, praktyką codzienną; kumuluje wiele historii. Miejsce nie „jest” lecz „staje się”. Ma zatem wiele tożsamości, nie jedną.
(Yi-Fu Tuan 1987)
Refleksje Studentek i Studentów po wykładzie
Szara i obojętna mi do tej pory część Wrocławia stała się namacalnym miejscem na mapie, wskrzeszonym z niepamięci miejscem konkretnym. A.Sz.
Piątkowy wykład był interesujący, przede wszystkim przez wzgląd na poruszenie tematu roli jednostki i pamięci w wielokulturowej tożsamości historycznej Śląska, rozwijał nie tylko umysł i wiedzę, ale też wrażliwość i poczucie tożsamości. W. Cz.
Piątkowy wykład pozwolił mi spojrzeć na otaczającą rzeczywistość z nowej perspektywy. H. G.
Piątkowy wykład był dla mnie pozytywnym zaskoczeniem. Temat wydawał mi się daleki od moich zainteresowań. A jednak, przez cały ten czas byłam zaintrygowana procesem poszukiwania tego domu. Z. W.
Przedstawiony temat z pasją i zaangażowaniem sprawił, że poczułam jakbym sama uczestniczyła w poszukiwaniu (nie)zapomnianego domu na Ohlau Ufer 15. K.T.
Wykład we wspaniały sposób udowodnił, że można odtworzyć historię domu, który nie istnieje, a przestrzeń, którą codziennie mijamy bez większej refleksji, kryje w sobie nieskończoną liczbę zagadek. M.K.
Uczestnictwo w wykładzie dotyczącym biografii miejsca pobudziło mnie do refleksji nad przemijaniem. To, w jaki sposób budujemy nasze przywiązanie do przestrzeni, w której mieszkamy, być może, tym bardziej nabiera sensu i wagi, że tak łatwo owo miejsce może ulec przemianie. Partycypacja w wykładzie była czystą przyjemnością. J.Sz.
Wykład uświadomił mi jak ciężka, żmudna a zarazem niezwykle ciekawa jest praca badawcza. B. Ch.
Jestem wrocławianką zainteresowaną historią mojego miasta. Wykład był dla mnie niepowtarzalną okazją do spojrzenia na to dobrze znane mi, a zarazem nieodmiennie tajemnicze miejsce z nowej perspektywy. Szczególnie spodobał mi się jednostkowy wymiar tego ujęcia opartego na oddaniu głosu wygnanym, skazanym na zagładę i zapomnienie. Uczestnictwo w prelekcji zaspokoiło moją odwieczną ciekawość dotyczącą przeszłości niezbyt urodziwej i pustej przestrzeni Placu Społecznego. Wreszcie, sprowokowało mnie to do cyklicznie nawracającej refleksji nad dziedzictwem Wrocławia oraz naszymi obowiązkami (i innymi postawami) wobec niego. Niegdyś do podobnych rozważań skłonił mnie mój kolega z Niemiec, który zapytał, czy (a jeśli tak, to do jakiego stopnia) odczuwam związek z dziejami Wrocławia sprzed 1945. H. Ch.
Wykład uświadomił mi, że nie wszystko, co zniknęło ze świata fizycznego, musi nieuchronnie odejść w zapomnienie. Dzięki ciężkiej pracy i poświęceniu możemy pielęgnować pamięć o istotnych dla nas miejscach, a także odkrywać nowe, poznając tym samym historię zamieszkałych tam osób. J.S.
Wykład był dla mnie interesujący w głównej mierze przez zaprezentowaną metodę badawczą. Było to inspirujące, ile pracy zostało włożonej w poszukiwania jednego domu, a zarazem, ile przyjemności i satysfakcji to dało na koniec. B.W.
Opracowane i dodane przez: M.P.
