„Język i tożsamość: wrażliwość problemu języka ukraińskiego w społeczności ukraińskiej”. WYKŁAD prof. nadzw. Politechniki Lwowskiej Natalii Romanyshyn.

W czwartek 14.03 i 21.03 studenci KMSI wzięli udział w wykładach Pani prof. nadzw. Politechniki Lwowskiej Natalii Romanyshyn pod tytułem „Język i tożsamość: wrażliwość problemu języka ukraińskiego w społeczności ukraińskiej”.

Język pełni w naszym życiu jedną z ważniejszych funkcji, a mianowicie jest to główne narzędzie komunikacji między ludźmi. Ma on również ogromne znaczenie kulturowe, jest współzależny z kulturą, której jest wcieleniem, a także czynnikiem naszej tożsamości. Jest on czymś w rodzaju serca/krwi narodu. Z powodu jego tak silnego powiązania, w momencie kiedy umiera język, to nasza tożsamość umiera z nim, przez co stajemy się kompletnie innymi ludźmi. Hipoteza Sapira-Whorfa przytoczona przez Panią profesor mówi o tym, że to właśnie język wpływa na nasz światopogląd.

Aktualnie w tym burzliwym czasie ataku Rosji na Ukrainę jest prowadzona quasi-historyczna narracja dotycząca terenów Ukrainy i jej języka. Propaganda rosyjska podkreśla „siostrzane” relacje krajów oraz języków, które właściwie nie istnieją, jako że Rosja od zawsze była agresorem i narzucała Ukrainie różnorodne zakazy oraz nakazy dotyczące sprawowania władzy we  własnym kraju. Choć prawdą jest, że języki takie jak ukraiński, rosyjski i białoruski pochodzą od jednego wspólnego przodka, jakim był język prasłowiański, to rozwijały się one niezależnie od siebie i są zupełnie osobnymi tworami, więc nie można mówić tu o dużym podobieństwie, a już na pewno nie o „siostrzanych językach”, co pojawia się w rosyjskiej propagandzie.

Język ukraiński wyodrębnił się z języka ruskiego między XIII a XVII wiekiem. Wtedy też, tj. XVII/XVIII wiek, przypada jego kompletne ukształtowanie się oraz pojawianie się w literaturze. I choć rozkwitał on do XX wieku włącznie, to od lat 30 chciano go wyeliminować wraz z tożsamością narodową jaką zapewniał Ukraińcom.

Przez lata 20 i 30 nastąpiła ukrainizacja, która może wydawać się pozytywną rzeczą, lecz była ona używana jako narzędzie manipulacji i kontroli ludności Ukrainy przez RFSRR. Przez następne 60 lat język ukraiński był poddawany rusyfikacji oraz innym formom opresji, które powodowały zmniejszenie jego używania i upodobnienie go do języka rosyjskiego, co było  równoznaczne z obdarciem go z jego unikalności np. specyficznych dźwięków, liter oraz reguł. Reżim totalitarny podważał oraz osłabiał język i literaturę ukraińską. Była to integracja języka rosyjskiego i języka ukraińskiego, która sprawiała, że Ukraińcy stawali się bardziej rosyjscy za sprawą używania nie swojego języka.

Oprócz rusyfikacji następowała również sowietyzacja, która nie miała przypisanej do siebie innej kultury, lecz ideologię. Nazewnictwo było jednym z narzędzi do zmieniania narodu ukraińskiego, by wpasowywał się on w utopijną rzeczywistość partii. W miejsce słowa „rosyjski” i „ukraiński” używano przymiotnika „sowiecki” by opisać literaturę.

Od 2014 roku maleją wpływy języka rosyjskiego na życie w Ukrainie, lecz nadal są one odczuwalne np. za sprawą rosyjskojęzycznych Ukraińców, których stworzyła właśnie rusyfikacja.

tekst: Martyna Czerkawska

zdjęcia: Piotr Chruszczewski